Η "(δια)νοητική αναπηρία" (ΝΑ) (διανοητική αναπτυξιακή διαταραχή) είναι μια διαταραχή με έναρξη κατά τη διάρκεια της αναπτυξιακής περιόδου που περιλαμβάνει τόσο διανοητικά όσο και προσαρμοστικά λειτουργικά ελλείμματα σε εννοιολογικούς, κοινωνικούς και πρακτικούς τομείς, σύμφωνα με τα διεθνή εγχειρίδια ταξινόμησης. Τα άτομα με ΝΑ αντιμετωπίζουν συνεχή προβλήματα τόσο στην καθημερινή τους διαβίωση όσον αφορά τις ανάγκες και τις δραστηριότητες, όσο και στην επικοινωνία τους με τους άλλους ανθρώπους και γενικότερα στην αλληλεπίδρασή τους με το οικιακό και αστικό περιβάλλον τους. Σε παγκόσμια κλίμακα εκατομμύρια άτομα έχουν ΝΑ και ο επιπολασμός στον γενικό πληθυσμό εκτιμάται σε περίπου 3% στις ανεπτυγμένες χώρες, ενώ διαπιστώνεται να ποικίλλει από χώρα σε χώρα. Η σοβαρότητα της ΝΑ χαρακτηρίζεται ως ήπια, μέτρια, σοβαρή ή βαριά. Η εκπαίδευση, η επαγγελματική κατάρτιση, η στήριξη από την οικογένεια και τα ατομικά χαρακτηριστικά μπορούν να συμβάλλουν στη δυνατότητα των ατόμων με νοητική αναπηρία να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής.
Σημαντικό αντικείμενο μελέτης αποτελεί η βελτιστοποίηση των παρεχόμενων δυνατοτήτων για την υγιή διαβίωση, την καλή ποιότητα ζωής και αφετέρου την ενημέρωση, την ψυχαγωγία, την εκπαίδευση, και την ενίσχυση της κοινωνικότητας με στόχο τη διατήρηση του ηθικού και της ψυχολογίας τους σε υψηλά επίπεδα. Προς αυτή την κατεύθυνση, η τεχνολογική εξέλιξη δύναται να συμβάλλει σημαντικά μέσα από την δημιουργία κατάλληλων διαδραστικών συστημάτων μέσω των οποίων θα επιτυγχάνεται αφενός μεν η παροχή διαφόρων ερεθισμάτων για κέντρισμα του ενδιαφέροντος, η ενημέρωση, η διασκέδαση, η δημιουργική ενασχόληση και η εκπαίδευση μέσω εξειδικευμένων προγραμμάτων εκμάθησης, και από την άλλη πλευρά η ανίχνευση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης μαζί με τις ανάλογες ειδοποιήσεις.
Αντικείμενο του έργου QuaLiSID είναι η ανάπτυξη ολοκληρωμένου συστήματος υποστήριξης ατόμων με ΝΑ, η οποία αποτελεί αιτία προβλημάτων αλληλεπίδρασής τους με το περιβάλλον τους. Το σύστημα θα ενσωματώνει πολλαπλές και διαφορετικού είδους λειτουργίες προσφέροντας μία λύση οικονομικά προσιτή, απλή στη χρήση, αλλά και προσαρμοσμένη στις ανάγκες των ατόμων-χρηστών περιλαμβάνοντας τις εξής δυνατότητες:
-
Ενημέρωση, ψυχαγωγία, εκπαίδευση, κοινωνικότητα (βάσει της ανάλυσης προφίλ και προτιμήσεων) η οποία θα πραγματοποιείται μέσα από την αλληλεπίδραση με το διαδίκτυο μέσα από συγκεκριμένες εφαρμογές προσαρμοσμένες για να χρησιμοποιούνται από τα άτομα με νοητική υστέρηση και σύμφωνα με τις εξατομικευμένες προτιμήσεις, τα ενδιαφέροντα αλλά και την τρέχουσα διάθεση των ατόμων αυτών.
-
Ανίχνευση καταστάσεων άμεσης ανάγκης που σχετίζονται με την υγεία, μέσα από συγκεκριμένα κρίσιμα σήματα (π.χ. θερμοκρασίας, καρδιακού ρυθμού, κ.α.) που λαμβάνονται από φορητούς (wearable) αισθητήρες και περιπτώσεις κατά τις οποίες το άτομο φαίνεται να έχει αποπροσανατολιστεί, καθώς και αυτόματες ειδοποιήσεις σε φροντιστές και συγγενείς μαζί με πληροφορίες για το σημείο που βρίσκεται και το υπάρχον πρόβλημα.
-
Ανάπτυξη, αξιοποίηση και ενσωμάτωση φωνητικών τεχνολογιών με σκοπό την δυνατότητα ελέγχου και λειτουργίας σε ποσοστό 100%, σχεδόν, των υποσυστημάτων της πλατφόρμας που θα αναπτυχθούν για τις «έξυπνες» φορητές συσκευές.
-
Υπενθυμίσεις προς τους νοσηλευτές και οικείους σε σχέση με την εκάστοτε φαρμακευτική αγωγή και παροχή βοήθειας μέσω της επικοινωνίας με φροντιστές, αλλά και της αυτοματοποιημένη βοήθειας από το σύστημα.
-
Παραμετροποίηση υποδομών για την υλοποίηση μελλοντικών επεκτάσεων του συστήματος σε άλλες γλώσσες ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και να εξυπηρετήσει άτομα με νοητική υστέρηση και από το εξωτερικό και ανάπτυξη περιβάλλοντος αλληλεπίδρασης με αντίστοιχους φορείς του εξωτερικού.
-
Δυνατότητα ενσωμάτωσης μελέτης κίνησης και μοτίβων συμπεριφοράς πάνω σε συγκεκριμένες καθημερινές ενέργειες, ως πιθανές μελλοντικές επεκτάσεις του συστήματος.
Βασικοί στόχοι του έργου είναι:
-
Η σχεδίαση, ανάπτυξη και παραγωγή εργαλείων, υπηρεσιών και μηχανισμών που μπορούν να συμβάλλουν στην ενεργητική, ανεξάρτητη και καλής ποιότητας διαβίωση των ατόμων με ΝΑ.
-
Η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος καταγραφής, αποστολής, αποθήκευσης κι ανταλλαγής πληροφοριών με ασφαλή τρόπο, προστατεύοντας τα προσωπικά δεδομένα.
-
Η ανάπτυξη ενός συστήματος το οποίο θα καλύπτει πολλαπλές ανάγκες, πέραν της παρακολούθησης ιατρικών δεικτών και υπενθυμίσεις σχετικές με την υγεία, όπως τη συναισθηματική κατάσταση των ατόμων με νοητική υστέρηση μέσα από την απ’ ευθείας ανάδραση από τους ίδιους (επιλογή αντίστοιχων εκφραστικών εικονιδίων), την παρακίνησή τους για ενεργητική συμπεριφορά μέσω της ενίσχυσης της κοινωνικότητας και μέσα από διαδικτυακά προγράμματα δημιουργικής ενασχόλησης, επιμόρφωσης, ψυχαγωγίας και διαδραστικές ψηφιακές εφαρμογές πλοήγησης, εξερεύνησης και πολυμεσικής παρουσίασης επιλεγμένων φυσικών τοπίων, αξιοθέατων, εικαστικών χώρων, κ.ά..
-
Η προσαρμογή των λειτουργιών του συστήματος ώστε να μπορεί να είναι εύχρηστο και να παρέχει υπηρεσίες για διαφορετικές ομάδες ατόμων σύμφωνα με το επίπεδο της ΝΑ (ελαφρά, μέτρια, σοβαρή, βαριά).
-
Η δοκιμή, ο έλεγχος λειτουργίας και η αξιολόγηση του συστήματος πολλαπλής λειτουργικότητας σε πραγματικές συνθήκες από το φορέα χρήστη (Ίδρυμα) με αρκετούς δυνητικούς χρήστες (30 - 40) διαφόρων διαβαθμίσεων σε ότι αφορά το βαθμό της νοητικής υστέρησης, παράγοντας καθοριστικός για την ιδιαιτερότητα των λειτουργικών τους αναγκών.
-
Η δημιουργία ενός πρότυπου προϊόντος το οποίο θα έχει τη δυνατότητα εμπορικής παραγωγής και προώθησης στην αγορά, αξιοποιώντας πρακτικά τα αποτελέσματα του έργου και την αξιολόγησή τους από τον φορέα χρήστη.
-
Η βελτίωση, διασύνδεση και επέκταση των υπαρχόντων μηχανισμών για πρόσβαση στην αγορά καινοτόμων προϊόντων και λύσεων για τα άτομα με διανοητικές αναπηρίες.
-
Η σύμπραξη, συνεργασία και ενδυνάμωση κοινωνικών, επιχειρηματικών, ακαδημαϊκών κι ερευνητικών φορέων στο πεδίο της βελτίωσης επιπέδου ζωής των ατόμων με ειδικές ανάγκες.
-
Η διαμόρφωση και ανάπτυξη, εντός της κοινωνίας, της ερευνητικής και επιχειρηματικής κοινότητας, της κοινωνικής υπευθυνότητας και ηθικής, απέναντι στην παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών και προϊόντων για τα άτομα με νοητική υστέρηση και της παροχής πρακτικών λύσεων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και την κάλυψη των αναγκών της καθημερινότητάς τους.
Βασική επιδίωξη της μεθοδολογίας υλοποίησης του προτεινόμενου έργου είναι η ενσωμάτωση πολλαπλών τεχνολογιών σε μια ενιαία, «έξυπνη» πλατφόρμα με δυνατότητες επιλογής/επέκτασης λειτουργιών και προσαρμογής λειτουργικότητας ανάλογα με το προφίλ του χρήστη. Το προτεινόμενο σύστημα θα έχει τη μορφή μιας «αρθρωτής» πλατφόρμας που σημαίνει την ανάπτυξη μιας ευέλικτης, προσαρμοστικής και επεκτάσιμης (διαδικτυακά προσβάσιμης) δομής που επικοινωνεί και δέχεται εισόδους από φορετούς αισθητήρες διάφορων λειτουργιών και σημάτων, φορητές έξυπνες συσκευές και επιτραπέζιους και φορητούς υπολογιστές.
Στο έργο QuaLiSID δημιουργείται ένας πυρήνας εξειδικευμένων επιστημόνων, τόσο μηχανικών, πληροφορικών, όσο και βασικών επιστημών, με αλληλοσυμπληρούμενες ειδικότητες, τεχνογνωσία και εργαστηριακή υποδομή, με σκοπό να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την υλοποίησή. Η ερευνητική ομάδα των δυο φορέων ΠΚ-DISPLAY και ΕΚΕΤΑ-ΙΠΤΗΛ πλαισιώνεται από την εταιρία MLS που δραστηριοποιείται στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών τεχνολογίας σε έξυπνες συσκευές επικοινωνίας διασφαλίζοντας την ανάπτυξη του ολοκληρωμένου συστήματος για άτομα με ΝΑ.
Ο ιστότοπος του έργου: http://www.qualisid.tuc.gr/
